Auteur: P.J.T. (Pim) Mertens, wetenschappelijk Coördinator bij het expertisecentrum ITEM (pim.mertens@maastrichtuniversity.nl)

Op woensdag 22 november 2023 waren de Tweede Kamerverkiezingen in Nederland. Op 6 december wordt de nieuwe Tweede Kamer geïnstalleerd en de verkenningen voor een nieuwe coalitie zijn reeds gestart. De nieuw te vormen Regering en Tweede Kamer geven in belangrijke mate vorm aan het beleid ten aanzien van grensregio’s en grensoverschrijdende samenwerking. Grensoverschrijdende samenwerking is geen vanzelfsprekendheid, het vergt continue aandacht en investeringen. Bij de Provinciale Statenverkiezingen constateerde ITEM dat juist hier de partijprogramma’s vaag bleven. Ook bij de Tweede Kamerverkiezingen heeft ITEM de partijprogramma’s geanalyseerd, om daarbij de grenseffecten te duiden.(1) Dit artikel geeft hiervan een korte weergave en gaat eveneens kort in op de verkiezingsuitslag.

Auteurs: Pim Mertens en Martin Unfried, respectievelijk Wetenschappelijk Coördinator bij het expertisecentrum ITEM (pim.mertens@maastrichtuniversity.nl) en Senior onderzoeker bij het expertisecentrum ITEM (martin.unfried@maastrichtuniversity.nl)

In 2018 presenteerde de Europese Commissie een voorstel voor een Verordening ter creatie van het zogenoemde European cross-border mechanisme (ECBM). De verdere behandeling van dit ECBM-voorstel liep snel vast, waarbij onder andere Nederland, België en Duitsland zich tegen dit voorstel keerde. Zo’n vijf jaar later komt het Europees Parlement met een resolutie dat oproept tot een resurrectie van het ECBM, weliswaar met concessies: het BridgEU.

Auteur: mr. drs. P.J.T. Mertens, wetenschappelijk coördinator bij het Expertisecentrum ITEM (pim.mertens@maastrichtuniversity.nl)

Op 15 maart 2023 vonden de Provinciale Statenverkiezingen plaats. Zeven van de twaalf Nederlandse provincies grenzen daarbij aan een buurland. De provincie Limburg kent een bijzondere positie en kwalificeert in zijn geheel volgens de definitie van Eurostat(1) als ‘grensregio’. Grensoverschrijdende samenwerking en oog voor grensregio’s zouden daarom belangrijke onderwerpen in de Provinciale Statenverkiezingen moeten zijn. Immers, het was nog niet lang geleden dat grenzen gesloten waren en grensbelemmeringen alom aanwezig waren. De ervaringen van COVID-19 bevestigden ook nogmaals: grensoverschrijdende samenwerking is geen vanzelfsprekendheid. Het vergt continue aandacht en investeringen. Maar wat zijn de plannen van de verschillende politieke partijen in de grensprovincies? ITEM heeft in de Reflectie de partijprogramma’s in de zeven grensprovincies doorgenomen en gereflecteerd.(2) Deze bijdrage vat een en ander samen.

Auteur: mr. drs. Pim Mertens, wetenschappelijk coördinator bij het Expertisecentrum ITEM en als promovendus verbonden aan Universiteit Maastricht (pim.mertens@maastrichtuniversity.nl)

Op 18 november 2022 vond de ITEM Jaarconferentie in Groningen plaats. De conferentie stond in het teken van de toekomst van grensregio’s in Europa, gelet op de vele uitdagingen die spelen. Structurele samenwerking en afstemming is hiervoor nodig. Daarbij moeten governancestructuren versterkt worden, grensoverschrijdende samenwerking is geen vanzelfsprekendheid – zo benoemde de Nederlandse minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Hanke Bruins Slot de avond voor de Jaarconferentie in Groningen. Dit zogenoemde multilevel governance is ook nodig om belemmeringen in grensregio’s effectief op te kunnen pakken. De bestuurlijke werkgroep grensbelemmeringen heeft zich over de vraag gebogen hoe een dergelijke aanpak georganiseerd kan worden, om grensbelemmeringen te analyseren, agenderen en prioriteren. Expertisecentrum ITEM heeft eerder hierover een Reflectie uitgebracht(1) Deze bijdrage vat de reflectie kort samen.

Auteurs: mr. drs. P.J.T. Mertens en S.P.M. Kramer LL.M., respectievelijk wetenschappelijk coördinator bij het Expertisecentrum ITEM/als promovendus verbonden aan Universiteit Maastricht (pim.mertens@maastrichtuniversity.nl) en als onderzoeker verbonden aan het Expertisecentrum ITEM/Universiteit Maastricht (sander.kramer@maastrichtuniversity.nl)

Op 13 oktober jl. vond de Benelux Unie-ITEM Conferentie plaats met een focus op de toekomst van (thuis)werken vanuit een grensoverschrijdend perspectief. Centraal stond de huidige stand van zaken, welke ervaringen er zijn in de verschillende grensregio’s die de Benelux-plus kent en wat er geleerd kan worden. Door middel van een combinatie van inzichten uit de wetenschap, praktijk en de politieke dimensie werd de problematiek nader geduid en gezocht naar mogelijke oplossingsrichtingen. De vraag wat de Europese Unie en de Benelux Unie kunnen betekenen nam hierbij een centrale rol in.

Auteur: mr. drs. Pim Mertens, wetenschappelijk coördinator bij het Expertisecentrum ITEM/als promovendus verbonden aan Universiteit Maastricht (pim.mertens@maastrichtuniversity.nl)

De grensoverschrijdende aspecten van de getroffen financiële steunmaatregelen ten tijde van de COVID-19 crisis zijn in een eerdere bijdragen uitgelicht.(1) Met name de Nederlandse Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) vormt gedurende langere tijd punt van discussie. Op 25 april 2022 heeft de Rechtbank Limburg een interessante uitspraak gedaan in de zaak van een zelfstandig ondernemer die in België woonachtig is, maar in Nederland zijn onderneming heeft gevestigd en voert.(2) Deze bijdrage zal op deze uitspraak nader ingaan. Hiervoor zal nog een korte samenvatting worden gegeven van hetgeen daaraan voorafging.

Auteur: mr. drs. P.J.T. Mertens, wetenschappelijk coördinator bij Expertisecentrum ITEM en promovendus aan Maastricht University

Afgelopen zomer was het dan zo ver: na ruim tien jaar onderhandelen over een toekomstig pensioenstelsel in de Nederlandse pensioenpolder kwam daar een definitieve overeenstemming tussen het kabinet en de sociale partners. Deze geeft uitvoering aan het principeakkoord, dat ruim een jaar daarvoor werd overeengekomen. Centraal hierin staat het advies van SER (Sociaal-Economische Raad) uit 2015, waarin constateringen en aanbevelingen werden gedaan ten aanzien van het Nederlandse pensioenstelsel en meer specifiek de aanvullende pensioenen. In de loop der tijd zijn meerdere onderwerpen toegevoegd, waarbij uiteindelijk een ‘totaalpakket’ moest worden overeengekomen. Deze bijdrage gaat in op het totaalpakket. Getuige ook de analyse van de Belgische pensioenontwikkelingen in de afgelopen editie(1) en de Grundrente in Duitsland(2), is pensioenbeleid op internationaal niveau volop in beweging. Via een landenvergelijking zal de Pensioenreeks in dit Vakblad het pensioenbeleid in Nederland, België en Duitsland nader uitdiepen.

Auteur: mr. drs. P.J.T. Mertens, wetenschappelijk coördinator bij Expertisecentrum ITEM

Een van de beginselen van belastingheffing is draagkracht. Om belastingheffing te laten aansluiten op de draagkracht bestaan er, onder andere, fiscale tegemoetkomingen en aftrekken uit hoofde van de persoonlijke situatie. Zodra er meerdere landen in beeld komen, rijst de vraag welk land rekening dient te houden met de draagkracht van de belastingplichtige. Aan het eind van afgelopen jaar kwam het langverwachte Besluit van de Staatssecretaris van Financiën(1) als reactie op de uitspraak van het Europees Hof van Justitie (HvJ EU) over het zogenoemde voetbalmakelaarsarrest. Dit artikel kijkt naar de Schumacker-doctrine en de Nederlandse belastingregels omtrent de fiscale faciliteiten ten behoeve van de persoonlijke situatie voor buitenlands belastingplichtigen.(2)

Auteurs: mr. drs. P.J.T. Mertens en mr. R.L.N. Tans, respectievelijk wetenschappelijk coördinator bij Expertisecentrum ITEM en onderzoeker bij Expertisecentrum ITEM & Voorlichter bij GIP Maastricht

Het Coronavirus (COVID-19) heeft niet alleen gevolgen voor de volksgezondheid en de gezondheidszorg, maar brengt ook economische en financiële gevolgen met zich mee. Niet alleen worden werknemers verplicht thuis te werken of worden ze geheel of gedeeltelijk voor een bepaalde periode werkloos, maar ook de werkgevers en zelfstandig ondernemers worden getroffen door de gevolgen van het Coronavirus. Sommige ondernemers worden verplicht door de overheid om te sluiten, anderen beslissen zelf om te sluiten, terwijl nog anderen hun omzet fors zien dalen. Om de financiële schade enigszins te verzachten hebben de overheden van België, Nederland en Duitsland verschillende maatregelen genomen. Dit artikel gaat in op de verschillende maatregelen voor grenswerkers en hoe de grensoverschrijdende werking daarvan is.(1) We onderscheiden daarbij enerzijds, kort, de grenswerknemer en anderzijds, uitgebreider, de grensondernemers.

Auteurs: mr. S.H.W.A. Bemelmans en mr. drs. P.J.T. Mertens, als promovendus verbonden aan het Expertisecentrum ITEM / Universiteit Maastricht en de Law, Tax & Business Unit van de Universiteit Hasselt (stefan.bemelmans@maastrichtuniversity.nl / stefan.bemelmans@uhasselt.be) en respectievelijk als wetenschappelijk coördinator verbonden aan het Expertisecentrum ITEM / Universiteit Maastricht (pim.mertens@maastrichtuniversity.nl)

Tijdens de negende editie van het Pensioenseminar bij de Universiteit Maastricht(1) is stilgestaan bij de samenhang tussen pensioenen, zorg, wonen en werk en bij de vraag hoe dit in onderling verband gebracht kan worden en daarmee kan bijdragen aan de levensstandaard van ouderen. Daarbij dienen meerdere perspectieven in ogenschouw te worden genomen, waaronder de nieuwe technologische ontwikkelingen. Met als thema 'De oude dag: een nieuwe rol voor de pensioensector op weg naar meer welvaart, of naar meer welzijn?', werd gedurende het Pensioenseminar via de ‘Outside In’ benadering pensioen bekeken vanuit meerdere invalshoeken. Hierbij is gebleken dat welvaart en welzijn vaak hand in hand gaan. Dit artikel licht de bevindingen, aanbevelingen en conclusies uit die tijdens het Pensioenseminar aan bod zijn gekomen.