De inwerkingtreding van de Mobiliteitsrichtlijn

Auteur: Mr. A.C.W.M. van Dijck, advocaat-partner Arbeidsrecht, Kehrens Snoeks Advocaten & Mediators (dijck@kehrens-snoeks.nl) De Mobiliteitsrichtlijn is een onderdeel van het eerste EU-mobiliteitspakket voor de wegvervoersector. De richtlijn bevat regels voor het grensoverschrijdend detacheren van buitenlandse chauffeurs naar Nederland. Deze regels zijn aangepast aan de specifieke aard van de wegvervoersector. Het wetsvoorstel ter implementatie van de Mobiliteitsrichtlijn is afgelopen zomer bij de Tweede Kamer ingediend met het oog op een zo spoedig mogelijke inwerkingtreding. Wat gaat dit betekenen? Onderstaand zal hierop worden ingegaan. Inhoud en achtergrond van het wetsvoorstel Voor detachering van bestuurders (chauffeurs) in het wegvervoer geldt op dit moment het regime van de algemene Detacheringsrichtlijn, die betrekking heeft op alle vormen van gedetacheerde arbeid binnen Europa (Richtlijn 96/71/EG). De Detacheringsrichtlijn is ook van toepassing op het wegvervoer. Dit heeft het Hof van Justitie van de EU bevestigd (zie: FNV/Van den Bosch Transporten BV). Om de naleving van de Detacheringsrichtlijn te waarborgen, is deze aangevuld met de Handhavingsrichtlijn. De Mobiliteitsrichtlijn stelt specifieke regels aan de detachering van bestuurders in het wegvervoer. Deze richtlijn is dus eigenlijk te beschouwen als een zogenaamde lex specialis van de Detacheringsrichtlijn. Achtergrond van deze specifieke regeling is onder meer dat de arbeid vaak maar korte tijd in een lidstaat wordt verricht. De Mobiliteitsrichtlijn bepaalt dat nationaal vervoer dat tijdelijk wordt verricht door een buitenlandse vervoerder in een andere lidstaat dan zijn lidstaat van vestiging (zogeheten cabotage) wordt beschouwd als detachering. Ook internationaal vervoer buiten de lidstaat van vestiging van de detacherende onderneming (niet-bilateraal internationaal vervoer, ook wel cross-trade of derdelandenvervoer genoemd) valt in de regel onder de detacheringsregels. In dergelijke gevallen dient de bestuurder te worden beloond conform de arbeidsvoorwaarden (zoals het wettelijk minimumloon) van de lidstaat waar hij zijn werkzaamheden verricht, voor zover deze beter zijn dan in het land van vestiging. Bilateraal vervoer tussen het land van vestiging en een ander land en internationaal vervoer in doorvoer worden niet als detachering aangemerkt. De Mobiliteitsrichtlijn heeft alleen betrekking op zogeheten zuivere dienstverlening als bedoeld in de detacheringsrichtlijn (Richtlijn 96/71/EG, artikel 1, derde lid, onder a). Daarmee vallen de twee andere vormen van detachering genoemd in de Detacheringsrichtlijn, zijnde uitzendarbeid en detachering binnen multinationale concerns, buiten de reikwijdte van de Mobiliteitsrichtlijn. Ook zelfstandigen (&lsquo;eigen rijders&rsquo;) vallen buiten het bereik van deze richtlijn. Gevolgen voor Nederland Het wetsvoorstel ter implementatie van de Mobiliteitsrichtlijn is deze zomer bij de Tweede Kamer ingediend met het oog op een zo spoedig mogelijke inwerkingtreding. Nederland blijkt overigens vrij laat te zijn met de invoering van de nieuwe regels, want die gelden in principe al vanaf 2 februari 2022. De detacheringsregels die deel uitmaken van het Mobiliteitspakket moeten door de implementatie ook in Nederland gaan gelden. Door het wetsvoorstel moet &lsquo;gelijk werk, gelijk loon&rsquo; ook in Nederland gaan gelden. In het wetsvoorstel wordt op grond van de Richtlijn onder meer bepaald in welke wegtransportsituaties er sprake is van detachering. Hierbij is de mate van verbondenheid met de lidstaat van ontvangst bepalend, zegt het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Schematisch ziet dit er als volgt uit: Zuivere dienstverrichting Intra-concernuitlening Uitzendarbeid Cabotage Gedetacheerde bestuurder Gedetacheerde werknemer Gedetacheerde werknemer Niet-bilateraal vervoer (cross-trade) Gedetacheerde bestuurder Gedetacheerde werknemer Gedetacheerde werknemer Bilateraal vervoer Geen detachering (mobiliteitsrichtlijn van toepassing) Geen detachering (mobiliteitsrichtlijn niet van toepassing) Geen detachering (mobiliteitsrichtlijn niet van toepassing) Transitovervoer Geen detachering (mobiliteitsrichtlijn van toepassing) Geen detachering (mobiliteitsrichtlijn niet van toepassing) Geen detachering (mobiliteitsrichtlijn niet van toepassing) Bron: https://www.ttm.nl Daarnaast bevat het wetsvoorstel controle- en administratieve maatregelen specifiek voor de wegvervoersector. Het doel is om deze maatregelen zoveel mogelijk te harmoniseren binnen de EU en de administratieve lasten van vervoersondernemingen te verminderen. Met betrekking tot de meldingsplicht voor gedetacheerde chauffeurs zal de Europese Commissie (EC) een nieuwe module van het Informatiesysteem Interne Markt (IMI) ontwikkelen waarin toezichthouders ook documenten kunnen opvragen bij de onderneming en toezichthouders elkaar wederzijdse bijstand kunnen verlenen. Verder moet de chauffeur digitaal of op papier een beperkt aantal documenten in de cabine hebben. Het wetsvoorstel zorgt voor meer duidelijkheid ten opzichte van de huidige situatie, bijvoorbeeld rond de vraag in welke transportsituaties sprake is van detachering. Op onderdelen is hierbij de jurisprudentie van het Hof gecodificeerd. Daarmee wordt meer duidelijkheid gecre&euml;erd en kan oneerlijke concurrentie en sociale &lsquo;dumping&rsquo; beter worden tegengegaan. Tegelijk zorgt het wetsvoorstel volgens de Raad van State echter ook voor extra lasten en complicaties in de handhaving. Diverse aspecten zijn nog onbekend of onduidelijk. Hierdoor was het voor de Nederlandse Arbeidsinspectie ook niet mogelijk een volledige handhavingstoets uit te voeren. Inmiddels heeft de EC nadere uitleg gegeven met vijftien scenario&rsquo;s van transportsituaties aan de hand waarvan kan worden bepaald of sprake is van detachering. Ondanks de nadere uitleg van de EC worden door de nieuwe regels detacheringen complexer en de handhaving moeilijker. De Nederlandse Arbeidsinspectie heeft ook al opgemerkt dat het niet altijd duidelijk is op basis van welke criteria er sprake is van detachering. Ook is het niet altijd duidelijk wanneer en hoe de detachering begint, en hoe dat wordt geregistreerd. Daarbij komt dat ook de Afdeling van de Raad van State heeft benadrukt dat louter formele omzetting van de richtlijn in dit geval niet volstaat. Zij adviseert in de toelichting nader in te gaan op de vraag hoe de sector wordt voorbereid op de nieuwe wet en op welke wijze na implementatie de werking in de praktijk zal worden gemonitord. Het laatste woord is hierover nog niet gezegd. Conclusie Het wetsvoorstel ter implementatie van de Mobiliteitsrichtlijn is inmiddels ingediend bij de Tweede Kamer. Uit dit voorstel blijkt dat de Detacheringsrichtlijn voor internationaal wegvervoer (onderdeel van het Mobiliteitspakket) vrijwel in zijn geheel in de Nederlandse wetgeving wordt overgenomen. Daarmee sluit Nederland zich aan bij het streven van gelijk loon, gelijk werk, in welk Europees land dat werk ook wordt uitgevoerd. Hopelijk zal Nederland nog wel aandacht besteden aan het feit dat louter formele omzetting van de richtlijn niet zal volstaan en zal zorgen voor complicaties.