Buiten Europa gemaakte medische kosten door een gepensioneerde verdragsgerechtigde

Auteur: Drs. Jan de Voogd, zelfstandig adviseur Een gepensioneerde dame ging voor een vakantie naar Dubai. Normaal woont zij in Zwitserland. Wegens uit Nederland ontvangen pensioen komen haar ziektekosten in beginsel ten laste van het CAK in Nederland. Zij heeft recht op het wettelijke woonlandpakket aan zorg van Zwitserland. Tijdens haar vakantie in Dubai maakte zij wat medische onkosten. Hieronder een beschrijving van de juridische zoektocht naar vergoeding van de door haar gemaakte kosten. Recent heeft het Zwitserse Bundesgericht, Soziale Abteilung Luzern, uitspraak gedaan in hoogste instantie inzake vergoeding van medische kosten gemaakt in Dubai (9C_265/2019,18-2-2020). De principieel van belang zijnde zaak is ondersteund door de Vereniging Belangenbehartiging Nederlands Gepensioneerden in het Buitenland (VBNGB, zie www.vbngb.eu) en ik trad als adviseur op. Het betreft een gepensioneerde verdragsgerechtigde mevrouw X. wonend in Zwitserland die op grond van uit Nederland ontvangen pensioen op basis van art. 24 Vo. 883/2004 voor haar ziektekosten ten laste komt van het CAK in Nederland en die recht op het wettelijke woonlandpakket aan zorg van Zwitserland heeft. Zij reisde voor een vakantie naar Dubai (VAE) en kwam op 27 december te vallen, waarbij ze haar knie blesseerde. Voor onderzoek en behandeling verbleef ze kort in een hospitaal in Dubai. De kosten daarvan bedroegen omgerekend bijna 100 Zwitserse francs. Na terugkomst in Zwitserland diende ze de rekening in bij het CAK ter vergoeding, maar dat wees de rekening af onder motivering dat slechts het woonlandorgaan van Zwitserland (GE KVG) verantwoordelijk zou kunnen zijn voor de vergoeding voorzover de Zwitserse wetgeving daarin zou voorzien. Daarop heeft X. de rekening ter vergoeding aan dit woonlandorgaan voorgelegd. Ook het woonlandorgaan heeft vergoeding geweigerd met de volgende argumenten: Het Europese recht, waaronder Vo 883/2004, dwingt Zwitserland niet &ldquo;buiten-Europese&rdquo; (buiten het grondgebied van Vo 883/2004: EU/EER/Zwitserland) gemaakte medische kosten bij tijdelijk verblijf te vergoeden. Slechts verzekerden naar Zwitserse wetgeving hebben recht op vergoeding op noodzakelijke medische kosten gemaakt buiten Europa. X is in beroep gegaan bij het Verwaltungsgericht Bern, die verweerder GE KVG op genoemde punten in het gelijk stelde en dus het verzoek tot vergoeding afwees. Daarop is X in hoger beroep gegaan bij het Bundesgericht, die haar bij bovengenoemde uitspraak grotendeels in het gelijk stelde. GE KVG werd veroordeeld de rekening te vergoeden, voor zover althans nader komt vast te staan dat deze kosten inderdaad medisch gezien noodzakelijk blijken te zijn gemaakt. GE KVG werd opgedragen dat laatste te toetsen onder inachtneming van het latere oordeel van de huisarts van X in Zwitserland. Dat laatste is tot heden nog niet geschied. Het oordeel van het Bundesgericht Luzern Het Bundesgericht oordeelt als volgt tegen het oordeel van het Verwaltungsgericht Bern en het woonlandorgaan GE KVG. GE KVG is bevoegd op grond van Zwitsers recht de aanvraag tot vergoeding te behandelen, als ware deze een reguliere Zwitserse ziektekostenverzekeraar. Vo 883/2004 is volledig van toepassing nu deze verordening (als opvolger van Vo 1408/71) als bijlage een integraal onderdeel is van de Overeenkomst inzake het vrije verkeer van personen (FZA) tussen EU en Zwitserland van 21 juni 1999. X kan niet rechtstreeks aan de Zwitserse ziektekostenwetgeving recht op vergoeding van de gemaakte kosten ontlenen aangezien ze expliciet van de Zwitserse verzekering is uitgesloten als verdragsgerechtigde. Niet art. 11.3.e. van titel II Vo 883/2004 is hier van toepassing, maar &ndash; als lex specialis - de bepalingen van hoofdstuk 1 Titel III Vo 883/2004, in het bijzonder art. 24 Vo 883/2004 dat aanspraak op het wettelijke pakket aan verstrekkingen van Zwitserland garandeert. De uitleg dat het Europese recht (FZA en Vo 883/2004) als geografisch bereik voor het recht op het woonlandpakket tot het grondgebied van Zwitserland beperkt is, is onjuist. Het Bundesgericht voert daartoe EHvJ jurisprudentie aan (Van Roosmalen, Buhari Haji, Keller, Aldewereld), waaruit blijkt dat indien een gebeurtenis plaatsvindt buiten het grondgebied van de EU van doorslaggevend belang is voor toepassing van de ziektekostenbepalingen van Vo 883/2004 de binding die een verzekerde (in gemeenschapsrechtelijke zin) met een systeem van sociale zekerheid van een lidstaat heeft. Het Bundesgericht betrekt deze binding voor een verdragsgerechtigde direct op het sociale zekerheidssysteem van de woonstaat Zwitserland. Vervolgens wordt vastgesteld dat de verplichting om buiten-Europese kosten te vergoeden aan een gepensioneerde verdragsgerechtigde als X impliceert dat dit dient te geschieden als ware zij verzekerd naar Zwitsers recht. Verwezen wordt daarbij naar EHvJ jurisprudentie die dit baseert op de beginselen van vrij verkeer van personen en van diensten te bevorderen. Dat Zwitserse recht houdt op basis van art. 36 van de Krankenversicherungsverordnung (KVV) in, dat in geval van nood medische kosten buiten Zwitserland worden vergoed (tot een bepaald maximum). Voor zover hier sprake is van een dergelijk noodgeval dient GE KVG de vergoeding dan ook toe te kennen en dus wordt de eis van X gedeeltelijk toegewezen onder terugverwijzing naar GE KVG voor nadere beoordeling van de vraag of er sprake is van een noodgeval. Beschouwing Het oordeel van het Bundesgericht is helder: het Zwitserse woonlandorgaan wordt in het kader van het verdragsrecht als bedoeld in art. 24 Vo 883/2004 niet toegestaan territoriale beperking aan te brengen aan de toekenning van aanspraken op het wettelijke woonlandpakket en het dient een gepensioneerde verdragsgerechtigde gelijk te behandelen als een vergelijkbare Zwitsers verzekerde waar het buiten-Europese kosten betreft. Uit de argumentatie blijkt dat dit ook geldt voor verdragsgerechtigden die vallen onder art. 17 en 19 Vo 883/2004, dus verzekerden en hun gezinsleden die buiten de bevoegde lidstaat in Zwitserland wonen. Hetzelfde geldt voor medeverdragsgerechtigde gezinsleden van gepensioneerde verdragsgerechtigden. Het Bundesgericht heeft zich niet uitgelaten over de vraag of de door GE KVG te vergoeden kosten declarabel zouden zijn bij het bevoegde orgaan van de pensioenstaat Nederland op basis van Vo 883/2004 en de Toepassingsverordening. Ik zie daartoe geen belemmeringen, mede gezien opmerkingen gemaakt door het CAK daarover in een rechtszitting in Den Haag. Bovendien is er kennelijk een praktijk dat in Nederland wonende gepensioneerde verdragsgerechtigden, komend ten laste van een andere lidstaat voor medische kosten, hun buiten-Europese kosten kunnen declareren bij de voor hen aangewezen verzekeraar CZ onder toepassing van de regels van het regiem van de werelddekking ZVW. Voor X in dit kader niet van belang, maar als zodanig wel interessant, is dat het Bundesgericht blijkbaar van mening is dat de regelingen van vergoeding van medische kosten voor verdragsgerechtigden bij verblijf in een derde lidstaat van de EU (anders dan pensioenstaat of woonstaat) niet in de weg staan aan toepassing van Zwitserse wetgeving voor vergoeding van kosten indien de laatste gunstiger zou zijn dan vergoeding op basis van het verdragsrecht uit Vo 883/2004. Art.27 Vo 883/2004 garandeert bij tijdelijk verblijf recht op verstrekkingen naar het wettelijke pakket van de desbetreffende verblijfsstaat. Uit dit oordeel van het Bundesgericht zou af te leiden zijn dat bijvoorbeeld een eigen bijdrage van de verblijfsstaat onder omstandigheden vergoed zou kunnen worden naar Zwitsers recht. Het oordeel van het Bundesgericht garandeert dat aan in Zwitserland wonende verdragsgerechtigden dezelfde wettelijke dekking voor buiten Zwitserland gemaakte medische kosten geldt als voor Zwitsers wettelijk verzekerden. Een identieke wettelijke dekking is voor (Zwitserse) reisverzekeraars veelal een eis voor het aanbieden van een reisverzekering met ziektecomponent aan een verdragsgerechtigde tegen dezelfde (premie)voorwaarden als aan de Zwitsers verzekerde. X was enkele jaren eerder zelfs gedwongen haar doorlopende reisverzekering met werelddekking bij zo&rsquo;n verzekeraar op te zeggen op basis van de door GE KVG ingenomen stelling van ontbreken van wettelijke ziektekostendekking buiten Zwitserland. Het is na deze uitspraak wenselijk met althans Zwitserse reisverzekeraars contact op te nemen om hen te bewegen hun opstelling te heroverwegen. Het oordeel van het Bundesgericht is uiteraard niet doorslaggevend voor nationale rechters van andere lidstaten van de EU of EER. Niettemin lijkt het mij gezaghebbend, ook op basis van de grondige verwijzingen naar de EHvJ jurisprudentie. De rechtsgang in Nederland Zoals eerder is vermeld heeft het CAK een verzoek van X tot vergoeding van de in Dubai gemaakte kosten afgewezen, onder verwijzing van toekenning van verantwoordelijkheid voor vergoeding aan het woonlandorgaan voor zover de woonlandwetgeving daarin zou voorzien. X is daarvan echter, parallel aan de Zwitserse rechtsgang, in beroep gegaan, met mij als gemachtigde, bij de Rechtbank Den Haag. Deze rechtbank heeft haar eis tot vergoeding door het CAK afgewezen, onder goedkeuring van de argumenten van het CAK, die weer grotendeels in lijn zijn met de argumentatie van het Bundesgericht Luzern. Zie daartoe: ECLI:NL:RBDHA:2019:10617, d.d. 17 oktober 2019. Gezien het principi&euml;le karakter van deze zaak is besloten in hoger beroep te gaan bij de CRvB, en wel omdat voor ons niet bij voorbaat vaststaat dat voor vergoeding van dergelijke buiten-Europese kosten de werelddekking van de pensioenstaat Nederland in de ZVW niet van toepassing zou zijn. Het antwoord van EC-commissaris Andor d.d. 5 september 2013 op vragen van Parlementslid van het EP Ria Oomen, luidde: &ldquo;De Administratieve Commissie voor de co&ouml;rdinatie van de socialezekerheidsstelsels bespreekt momenteel de tekst van een ontwerpaanbeveling om duidelijkheid te scheppen in het in de vraag aan de orde gestelde vraagstuk. Binnen de Administratieve Commissie bestaat algemene overeenstemming dat de verantwoordelijkheid voor medische zorg in derde landen voor personen die buiten de bevoegde lidstaat woonachtig zijn, bij de bevoegde lidstaat blijft berusten. Dit betekent dat een in Frankrijk wonende Nederlandse gepensioneerde voor wie Nederland de bevoegde lidstaat is, voor alle medische zorg die in een niet-EU land is verstrekt, wordt vergoed overeenkomstig de Nederlandse wetgeving of overeenkomstig de bepalingen van een bilaterale overeenkomst (in het geval Nederland een bilaterale overeenkomst met het derde land is overeengekomen)&rdquo;. De inhoud van en overwegingen bij de daaropvolgende aanbeveling S2 van de Administratieve Commissie is in lijn met dit antwoord. En ook de systematiek van toekenning van rechten op kostenvergoeding in derde lidstaten van de EU wijst o.i. in de richting van de verplichting van de pensioenstaat, anders dan de woonstaat, voor vergoeding aan verdragsgerechtigden van buiten-Europese kosten verantwoordelijkheid te nemen. Duidelijk zal ook zijn dat materieel gezien gepensioneerde verdragsgerechtigden die ten laste komen van de pensioenstaat Nederland meer baat hebben bij toekenning van rechten op basis van de werelddekking ZVW dan op basis van wetgeving van de woonstaat. Voorzover ons bekend is Zwitserland namelijk de enige staat van Vo 883/2004 die een vergelijkbare werelddekking in de eigen wetgeving voor ziektekosten heeft opgenomen als Nederland. Bron Zie voor de uitspraak van het Bundesgericht Luzern: http://relevancy.bger.ch/php/aza/http/index.php?highlight_docid=aza%3A%2F%2F18-02-2020-9C_265-2019&lang=de&type=show_document