Hypotheekrenteaftrek Nederland versus woonbonus Vlaanderen

Auteurs: Kim Lodewijks-Filippini en Kirsten Krawinkel, beiden werkzaam als senior consultant tax bij Boxx global expat solutions (kim@boxx-expat.com en kirsten.krawinkel@boxx-expat.com) In Nederland is de (hypotheek)rente voor een eigen woning aftrekbaar in de aangifte inkomstenbelasting. In Vlaanderen kan een belastingvermindering in de vorm van een woonbonus worden verkregen voor de eigen woning. Maar wat als je (deels) in Belgi&euml; werkt met een eigen woning in Nederland of vice versa? Hoewel dit een veelvoorkomende situatie is, lijkt hierover in de praktijk heel wat onwetendheid te bestaan. In dit artikel gaan we in op de regelgevingen van beide landen en geven we, aan de hand van casussen, een uitwerking van de verschillende belastingsystemen De eigen woning regeling in Nederland De eigen woning is in Nederland belast in box 1. De belastbare inkomsten uit eigen woning zijn de voordelen uit eigen woning verminderd met de op die voordelen drukkende aftrekbare kosten(1). Voorwaarde eigen woning De eigen woning die onder de eigenwoningregeling valt moet als hoofdverblijf ter beschikking staan, eigendom zijn van de belastingplichtige, de belastingplichtige moet de voordelen genieten en de kosten en lasten moeten op hem drukken. Indien de woning aan deze eisen voldoet kwalificeert de woning als eigen woning in box 1. Er zijn bepaalde uitzonderingssituaties waarbij de woning eveneens als eigen woning kan kwalificeren, maar daarop wordt in dit artikel niet verder ingegaan. Belastbaar voordeel eigen woning Het belastbaar voordeel uit eigen woning wordt berekend aan de hand van het eigenwoningforfait, dat een bepaald percentage van de WOZ-waarde van de eigen woning is. Het eigenwoningforfait wordt als inkomen meegenomen in box 1 voor de berekening van de inkomstenbelasting. Aftrekbare kosten Naast het feit dat de woning belast is in box 1, mogen de betaalde rente &eacute;n kosten in mindering worden gebracht op het eigenwoningforfait. De (hypothecaire)schuld dient hiertoe te kwalificeren als eigenwoningschuld. Hiervan is sprake als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: De schuld moet zijn aangegaan in verband met de eigen woning; Er moet contractueel zijn vastgelegd dat de schuld in ten hoogste 360 maanden volledig wordt afgelost (voor schulden aangegaan vanaf 2013); Verplichting tot aflossing; Verplichting tot informatieverstrekking. De laatste voorwaarde is van toepassing indien er een geldlening is aangegaan bij een niet aangewezen administratieplichtige (bijvoorbeeld een lening via de eigen B.V. of een lening bij ouders). De eventuele gevolgen van de verkoop of aankoop van een nieuwe woning op de aftrekbare rente en kosten (de zogenaamde bijleenregeling) laten we in dit artikel buiten beschouwing. Geen of geringe eigenwoningschuld In sommige situaties is het eigenwoningforfait hoger dan de in aftrek gebrachte rente en/of kosten. In dat geval is de aftrek wegens geen of geringe eigenwoningschuld van toepassing, ook wel de Wet Hillen genoemd. Op basis hiervan wordt er een aftrek berekend van 90% (2021) van het verschil tussen het eigenwoningforfait en de rente en/of kosten. Het percentage wordt sinds 1 januari 2019 jaarlijks afgebouwd waardoor de aftrek per 1 januari 2048 volledig zal komen te vervallen. Buitenlands belastingplichtige Als buitenlands belastingplichtige kun je onder bepaalde voorwaarden ook aanspraak maken op de eigenwoningregeling in Nederland. Dit is van toepassing voor inwoners van een andere lidstaat van de Europese Unie, Liechtenstein, Noorwegen, IJsland, Zwitserland, Bonaire, Sint Eustatius of Saba. Indien de belastingplichtige inwoner is van &eacute;&eacute;n van de hiervoor vermelde landen &eacute;n minimaal 90% van zijn inkomen onderworpen is aan de loonbelasting en inkomstenbelasting in Nederland, dan wordt deze aangemerkt als kwalificerend buitenlands belastingplichtige. Indien de belastingplichtige een partner heeft en minimaal 90% van het gezamenlijke inkomen onderworpen is aan de loonbelasting en inkomstenbelasting in Nederland, dan worden ze beiden als kwalificerend buitenlands belastingplichtige aangemerkt. In dat geval kan bij gezamenlijke eigendom van de woning 100% van de rente en kosten in aftrek worden gebracht. Indien ze niet beiden kwalificeren, dan kan slechts het deel dat tot het eigendom behoort van de kwalificerende buitenlands belastingplichtige in aftrek worden gebracht. Om te bepalen of aan de 90% eis wordt voldaan moet het totale inkomen van de belastingplichtige worden meegenomen, dus het wereldwijde inkomen. Hierin dient ook het voordeel uit sparen en beleggen meegenomen te worden, welke berekend dient te worden conform de Nederlandse fiscale wetgeving. Om aan te tonen dat de belastingplichtige kwalificerend buitenlands belastingplichtige is, dient er een inkomensverklaring te worden overgelegd aan de Nederlandse Belastingdienst, die ondertekend is door de belastingautoriteit in het woonland. Wordt aan het voorgaande voldaan &eacute;n de belastingplichtige kwalificeert als buitenlands belastingplichtige, dan kan de woning vallen onder de eigenwoningregeling. In dat geval dient gekeken te worden of aan de voorwaarden omtrent de eigen woning en de schuld voldaan is aan de Nederlandse wetgeving. Rechtspraak 90% Sinds de invoering van de kwalificerende buitenlands belastingplichtige in 2015 staat de 90% inkomenseis ter discussie. Inmiddels zijn er diverse rechtszaken geweest. Vooruitlopend op nieuwe wetgeving is een beleidsbesluit(2) uitgevaardigd met daarin een pro-rata tegemoetkoming als niet voldaan is aan de 90% eis. Indien niet aan de 90% eis wordt voldaan, omdat de belastingplichtige in het woonland geen of onvoldoende inkomsten geniet, mag er alsnog een pro rata aftrek genoten worden in Nederland als wordt voldaan aan de voorwaarden in het besluit. De voorwaarden zijn als volgt: De belastingplichtige moet als inwoner van een andere lidstaat (van &eacute;&eacute;n van de landen zoals eerder opgenomen) in de belastingheffing zijn betrokken; het naar Nederlandse maatstaven bepaalde (wereld)inkomen moet geheel of nagenoeg geheel in twee of meer andere lidstaten (waaronder Nederland) aan inkomstenbelasting zijn onderworpen; Het naar Nederlandse maatstaven bepaalde inkomen is niet geheel of nagenoeg geheel in een andere bronstaat aan belasting onderworpen. Indien aan voorgaande voorwaarden wordt voldaan mag er rekening worden gehouden met een pro rata deel van de persoonlijke aftrekposten en tegemoetkomingen. De eigen woning regeling in Belgi&euml; Sinds enkele jaren is de woonfiscaliteit in Belgi&euml; een regionale materie. Wij beperken ons in dit artikel tot de Vlaamse regeling. Het Federale stelsel blijft na 2014 enkel bestaan voor woningen andere dan de gezinswoning. In tegenstelling tot in Nederland, mogen zowel interesten (i.e. hypotheekrente), kapitaalaflossingen als premies van de levensverzekering die de lening waarborgen worden gebruikt om een belastingvermindering te genieten. Interesten en kapitaalaflossingen worden aangegeven in verhouding tot ieders eigendomsaandeel in de woning. Voor gehuwden en wettelijk samenwonenden geldt het principe van de vrije verdeling, wat mogelijkheden biedt voor optimalisaties. Hetgeen ook in Nederland van toepassing is, wanneer men kwalificeert als fiscale partners. Belangrijk hierbij is dat het moet gaan om een hypothecaire lening voor de bouw, koop of verbouwing van een eigen woning door een inwoner van het Vlaamse Gewest. In tegenstelling tot de Nederlandse regelgeving is het in Belgi&euml; vereist dat het een hypothecaire lening betreft. Voorwaarde eigen woning Net zoals in Nederland, geldt voor de Belgische fiscus dat de eigen woning wordt gedefinieerd als eigendom van de belastingplichtige als die effectief voor bewoning wordt gebruikt. Ook een woning in vruchtgebruik, erfpacht, opstal of bezit komt in aanmerking. Belastbaar voordeel eigen woning In Belgi&euml; is het zogenaamde kadastrale inkomen, zijnde de gemiddelde jaarlijkse netto huurwaarde van de eigen woning, vrijgesteld van personenbelasting. Indien er een hypothecaire lening is aangegaan om de eigen woning te verkrijgen, kan er een belastingvermindering worden verkregen. Deze vermindering hangt af van het Gewest waar de woning gelegen is en van het jaar waarin het hypothecair krediet is ingeschreven. Drie Vlaamse woonbonusstelsels Er zijn drie woonbonusstelsels in Vlaanderen te onderscheiden. Om te bepalen welk stelsel van toepassing is, is het belangrijk te weten wanneer de authentieke leningsakte voor de notaris is verleden. De oude Vlaamse woonbonus voor leningen gesloten in de periode 2005 tot en met 2014; De nieuwe Vlaamse woonbonus voor leningen gesloten in 2015; De nieuwe Vlaamse woonbonus voor leningen gesloten van 2016 tot en met 2019. Voor hypothecaire leningen gesloten vanaf 2020 is de Vlaamse woonbonus afgeschaft. Deze leningen geven niet langer recht op een fiscaal voordeel. Dit wordt echter gedeeltelijk gecompenseerd door een verlaging van de registratierechten. De Belgische fiscus voorziet een antimisbruikbepaling waarbij er bij een herfinanciering na 31 december 2019 geen rekening wordt gehouden met het bijkomend geleende bedrag. Ook een wederopname, waarbij men het reeds afbetaalde bedrag van een lopende lening opnieuw opneemt en waarbij de bestaande hypotheek wordt hergebruikt zonder notariskosten, wordt beschouwd als een nieuwe lening en komt niet meer in aanmerking voor de woonbonus. De Vlaamse woonbonus wordt toegekend mits voorlegging van een fiscaal attest uitgereikt door de bank en/of verzekeringsinstelling. De maximale belastingbesparing voor de oude Vlaamse woonbonus bedraagt &euro; 1.560 op jaarbasis per kredietnemer. Voor de nieuwe woonbonus is deze beperkt tot een maximum van &euro; 944. Het al dan niet bereiken van de maximale belastingvermindering hangt af van het feit of het de enige woning betreft en of er ten minste 3 kinderen ten laste zijn. De verhoging van het grensbedrag voor de enige woning wordt enkel toegepast gedurende de eerste 10 jaar van de lening. Fiscaal niet-inwoner Als niet-inwoner (buitenlands belastingplichtige) kan je onder bepaalde voorwaarden ook aanspraak maken op de Vlaamse woonbonus. Indien de belastingplichtige over minimaal 75% van zijn beroepsinkomen belastbaar is in Belgi&euml;, is hij bevoorrechte niet-inwoner in Belgi&euml;. Om te bepalen of aan de 75% eis wordt voldaan moet, in een Belgi&euml;/Nederland situatie, het wereldwijde beroepsinkomen van de belastingplichtige in het inkomstenjaar worden meegenomen. Ook een niet-inwoner dient daarom in de aangifte in de belasting van niet-inwoners zijn wereldwijde inkomen aan te geven in de daartoe dienende codes. Hieronder zullen wij aan de hand van verschillende casussen laten zien wat de uitwerking van de eigen woning in Nederland en in Belgi&euml; is. Casus 1 Een inwoner van Belgi&euml; is volledig werkzaam in Nederland. Hij heeft in Vlaanderen een eigen woning met een Belgische lening afgesloten in 2016. In Belgi&euml; heeft hij geen andere inkomsten dan deze van zijn Nederlandse werkgever. Hoe werkt dit uit in Nederland? Wij gaan ervan uit dat de belastingplichtige aan de 90% eis voldoet en hiermee kwalificeert als buitenlands belastingplichtige. In dat geval kan hij de eigen woning in Belgi&euml; opnemen in de Nederlandse aangifte inkomstenbelasting als eigen woning in box 1. De betaalde hypotheekrente alsmede de eventuele bijbehorende kosten kunnen in aftrek worden gebracht indien er voldaan wordt aan de vereiste voor de eigenwoningschuld. Let wel, indien in Belgi&euml; eveneens de betaalde rente in aftrek wordt gebracht, dan mag het in Nederland niet nogmaals in aftrek worden gebracht. Er mag dus geen dubbele aftrek geclaimd worden, je zou dus wel in Nederland de rente in aftrek kunnen brengen &eacute;n in Belgi&euml; de kapitaalaflossingen. Wat betekent dit voor Belgi&euml;? Betrokkene is inwoner in Belgi&euml; en dient een Belgische aangifte in de personenbelasting in te dienen. Hierin wordt het wereldwijd inkomen vermeld en wordt vrijstelling (met progressievoorbehoud) van het in Nederland belaste inkomen gevraagd. In Belgi&euml; zou genoten kunnen worden van de Vlaamse woonbonus voor enkel het deel dat nog niet in Nederland in aftrek wordt gebracht, zijnde de kapitaalaflossingen en premies gestort in de levensverzekering die de lening waarborgt. Indien deze aflossingen minder dan het grensbedrag bedragen (afhankelijk van het jaar waarin de lening werd afgesloten, of het al dan niet de enige woning betreft en het aantal kinderen ten laste), zou er kunnen worden nagegaan of het Nederlandse dan wel het Belgische stelsel het meest voordelig is. In Belgi&euml; zal de woonbonus echter een zeer beperkte impact hebben, namelijk enkel op de verschuldigde gemeentebelasting (aangezien de Nederlandse inkomsten volledig vrijgesteld worden van Belgische personenbelasting). Mocht de lening zijn aangegaan in 2020, dan kan in Belgi&euml; geen woonbonus geclaimd worden en zou de betrokkene de hypotheekrenteaftrek in Nederland volledig kunnen toepassen. Casus 2 Dezelfde inwoner van Belgi&euml; is 75% van zijn tijd werkzaam in Nederland en 25% in Belgi&euml;. Hij heeft in Vlaanderen een eigen woning met een Belgische lening afgesloten in 2016. In Belgi&euml; heeft hij geen andere inkomsten. Hoe werkt dit uit in Nederland? Gezien het feit dat de belastingplichtige niet voldoet aan de voorwaarden voor de kwalificerende buitenlandse belastingplicht, kan hij in Nederland in beginsel geen aanspraak maken op de eigenwoningregeling. Het beleidsbesluit is in dit geval eveneens niet van toepassing omdat het beleidsbesluit alleen betrekking heeft op meerlandensituaties (minimaal 3). Hoe werkt dit uit in Belgi&euml;? Betrokkene kan in de Belgische aangifte in de personenbelasting aanspraak maken op de Vlaamse woonbonus. Zowel de kapitaalaflossingen, als de interesten en premies in de levensverzekering komen hiervoor in aanmerking. Casus 3 Een inwoner van Nederland is 60% van zijn tijd werkzaam in Vlaanderen en 40% in Nederland. Hij heeft in Nederland een eigen woning met een Nederlandse lening. Hoe werkt dit uit in Nederland? Als inwoner van Nederland valt de woning onder de eigenwoningregeling, ervan uitgaande dat aan de voorwaarden hiervoor wordt voldaan. In het belastingjaar zal hij echter de voordelen hiervan niet volledig kunnen benutten omdat voor een gedeelte van zijn arbeidsinkomen een voorkoming van dubbele belasting geclaimd zal worden. De voorkoming van dubbele belasting bedraagt maximaal de verschuldigde inkomstenbelasting in box 1. Doordat het negatieve inkomen uit eigen woning het belastbare inkomen in box 1 verlaagt, kan de voorkoming van dubbele belasting wellicht niet volledig ge&euml;ffectueerd worden. Echter, als inwoner van Nederland die in Belgi&euml; werkzaam is, heb je recht op de algemene compensatieregeling. Of en in hoeverre er eventueel nog recht bestaat op de bijzondere compensatieregeling zal aan de hand van de feiten en omstandigheden bepaald moeten worden. Dit zal echter in dit artikel niet verder worden uitgediept. Uiteindelijk ondervindt de belastingplichtige geen nadeel van het werken in Belgi&euml; doordat hij gecompenseerd wordt vanuit de Nederlandse Belastingdienst indien de daadwerkelijk betaalde belasting in Belgi&euml; &eacute;n Nederland samen hoger is dan de belasting die verschuldigd zou zijn in Nederland bij 100% werken in Nederland. Een inwoner van Belgi&euml; kan zich overigens niet beroepen op de compensatieregeling daar dit een eenzijdige regeling vanuit Nederland is. Hoe werkt dit uit in Belgi&euml;? Minder dan 75% van zijn wereldwijde beroepsinkomen zijn in Belgi&euml; belastbaar, daarom kan de betrokkene geen aanspraak maken op de Vlaamse woonbonus. Conclusie Zoals uit het voorgaande blijkt zijn er nogal wat verschillen in het Nederlandse en Belgische stelsel voor wat betreft de mogelijkheden van (hypotheek)rente aftrek en toekenning van een woonbonus. Het is derhalve van belang om op de hoogte te zijn van beide stelsels om te kunnen beoordelen of en in hoeverre er een fiscale tegemoetkoming voor de eigen woning in Nederland en/of Belgi&euml; verkregen kan worden. Noten 1 Artikel 3.110 wet Inkomstenbelasting 2001 2 Besluit van 3 december 2019, nr. 2019-184103